نقش تغذیه در پیشگیری از سکته مغزی موضوع بسیار قابل توجهی است که مورد بررسی قرار گرفته است .بطور کلی تغذیه سالم می تواند مانع ابتلای ما به بیماریهای مختلف شود .
سکته مغزی اختلالی ناگهانی است که در اثر ایجاد لخته یا پارگی در عروق مغزی رخ می دهد.و طی آن اختلال در جریان خون طبیعی مغز ایجاد می شود.در نتیجه به علت عدم انتقال اکسیژن و مواد غذایی ضروری به سلولها ی مغزی بخش یا بخش هایی از مغز دچار آسیب عملکردی وساختاری می شود.
علائم اولیه سکته مغزی شامل ضعف ناگهانی خصوصا در یک طرف بدن – اختلال در تکلم -اختلال در دید -سرگیجه و عدم تعادل -اختلال بلع -کاهش هوشیاری و خواب آلودگی می باشد.
هم چنین مشاهده شده است که فاکتورهای التهابی طی ۲۴ ساعت بعد از سکته مغزی در خون افزایش می یابند .عوارض ماندگار سکته مغزی شامل انواع فلج -مشکلات تکلمی -اختلال حافظه -عدم کنترل ادرار و غیره با توجه به محل ایجاد ضایعه می باشد.
درمان سکته مغزی زمانی موثر است که بیمار قبل از ۳ ساعت از ایجاد حادثه به مراکز درمانی دارای مرکز تخصصی استروک مراجعه نمایند
عوامل اصلی خطر ایجاد کننده سکته مغزی شامل افزایش سن – سابقه ابتلا به فشار خون بالا -سابقه ابتلا به دیابت -بیماری های خود ایمن شامل اختلالات لخته شدن خون -سابقه ابتلا به افزایش چربی خون و به تبع این بیماریهای سرخرگ کرونر قلبی می باشد.
برخی رفتارهای پر خطر مثل مصرف سیگار -پرخوری و چاقی و هم چنین استرس های محیطی می تواند عوامل مستعد کننده به سکته باشند.
از جمله فاکتور خطر سکته مغزی سندرم متابولیک می باشد که می تواند تمامی اختلالات منجر شونده به سکته مغزی را در بر گرفته و در طولانی مدت منجر به سکته شود.
از طرفی در مراحل اولیه ایجاد جز افزایش دور شکم علامت ظاهری دیگری ندارد ودر نتیجه صرفا با چکاپ های سالانه و منظم می توان به ایجاد و پیشرفت آن پی برد.
از علائم سندرم متابولیک افزایش دور شکم بزرگتر از ۸۸ سانتی متر در زنان و مردان بزرگتر از ۱۰۲ سانتی متر -افزایش چربی خون تری گلیسرید به بیشتر از ۱۵۰ و کاهش چربی خون یا HDL به کمتر از ۴۰ در مردان و کمتر از ۵۰ در زنان و قندخون بیشتر از ۱۰۰وفشار خون بیشتر از ۱۳۰/۸۵می گویند.
این عوامل به هم مرتبط هستند و به عنوان مثال کاهش سایز دور شکم می تواند کاهش بقیه عوامل را در بر داشته باشد.
نقش تغذیه در پیشگیری از سکته مغزی
تمام توصیه های رژیمی که باعث کنترل قند خون در محدوده طبیعی در افراد دیابتی شوند و از افزایش فشار خون جلوگیری کنند می توانند در پیشگیری از سکته مغزی موثر باشند.
این توصیه های رژیمی شامل کاهش کالری دریافتی روزانه – کاهش دریافت مواد غذایی که به سرعت قندخون را بالا می برند.مثل قندهای ساده و هم چنین نگه داشتن وزن در محدوده طبیعی می باشند.
هم چنین توصیه های رژیمی از جمله رژیم های کم نمک پر پتاسیم که از افزایش فشار خون جلوگیری می کنند.شامل پرهیز از مواد غذایی شور -غذاهای کنسرو شده و آماده به علت محتوی منو سدیم گلوتامات یا بی کربنات سدیم -کنسرو سبزیجات در آب نمک -فر آورده های گوشتی و غذاهای دودی و غذاهای فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس می باشند.
مطالعات نشان داده نقش تغذیه در پیشگیری از سکته مغزی بسیار زیاد است
و با افزایش دریافت سبزیجات و میوه ها با کاهش میزان بروز سکته مغزی همراه است .چرا که این مواد غذایی غنی از ویتامین ها و مواد معدنی -آنتی اکسیدان ها -پتاسیم و ترکیبات گیاهی مفید هستند و از طرفی مقدار سدیم کمی دارند.
این مواد غذایی باید به میزان حداقل ۵تا۸ واحد در روز مصرف شوند .اگر چه تاکید ما همواره بر مصرف بیشتر سبزیجات است چرا که میوه ها در بیماران دچار کبد چرب -چربی خون بالا و دیابت باید با احتیاط مصرف شوند.
مصرف مناسب میوه و سبزیجات از طرفی از واکنش های اکسیداسیون و در نتیجه از سختی عروق جلوگیری کرده و از طرفی از جذب کلسترول همراه غذا از روده به خون پیشگیری می کند.
مصرف میوه و سبزی در هم به کاهش وزن و هم به کاهش بروز سکته کمک می کند
رژیم های کاهش وزن در افراد دچار به اضافه وزن یا چاقی که اغلب دچار چاقی شکمی هستند بسیار کمک کننده است .
چاقی و خصوصا چاقی شکمی عامل خطر بزرگی برای ابتلا به بیماری های مختلف مستعد کننده سکته مغزی است .سلولهای چربی خود نیز افاکتورهای التهابی ترشح می کنند که می توانند به ایجاد شرایط نامناسب بدن کمک کند.
چاقی اغلب با رژیم غذایی مناسب به همراه ورزش اداره می شود.و زمانی که از دست دادن وزن با رژیم غذایی و ورزش به تنهایی دشوار باشد گاهی اوقات می توان از مکمل های کاهش وزن و یا جراحی های خاص برای کاهش دریافت کالری و کاهش وزن بهره برد.
افزایش سطح کلسترول و تری گلیسرید خون به خصوص LDL یا همان چربی بدخون منجر به آترواسکلروز عروق خونی می شود
این مساله می تواند خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش دهد.رژیم های مناسب جهت بهبود پروفایل لیپیدی شامل مصرف چربی و شیرینی کمتر – مصرف لبنیات کم چرب -اجتناب از مصرف کره ها و مارگارین (روغن جامد)-استفاده بیشتر از روغن زیتون و مغزها و مصرف انواع نان و برنج کامل یا همراه با سبوس باشد.
استفاده از سبوس گندم و برنج در غذای روزانه به سیری زود رس و جلوگیری از جذب چربی ها کمک می کند.مصرف بیشتر مغزها و دانه های خوراکی از قبیل گردو -سویا و تخم کتان که حاوی نوعی اسید چرب ضروری امگا۳ به نام لینولئیک اسید هستند به شکلی جایگزین مصرف چربی های رژیم غذایی شوند .
هم چنین مصرف دویار در هفته ماهی های چرب مثل سالمون و ساردین که دارای امگا ۳ زیادی هستند از بروز سکته مغزی پیشگیری میکند.از طرف دیگر این مواد غذایی خواص ضد التهابی دارند و به بهبود شرایط بعد از سکته مغزی کمک می کنند.
نقش تغذیه در پیشگیری از سکته مغزی با مصرف مواد غذایی غنی از سلنیوم
مثل ماهی -جوانه گندم و تخم آفتابگردان برای پیشگیری از سکته مغزی توصیه می شود.مطالعات نشان داده اند که دریافت کم این ماده معدنی با افزایش خطر سکته مغزی ارتباط دارد.
دریافت کافی انواع ویتامین ها شامل C_E_A از طریق مواد غذایی و یا از طریق مکمل ها به علت خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی از بروز سکته جلوگیری می نماید.
مطالعات هم چنین نشان داده اند که سطح سرمی کمتراز حد طبیعی ویتامین D می تواند در رخ دادن سکته و مرگ و میر ناشی از آن موثر باشد.بنابراین دریافت کافی از طریق مکمل یاری بسیار مهم است.
نقش تغذیه در پیشگیری از سکته مغزی با دریافت کافی انواع ویتامین های B خصوصا (B6-B9-B12)می تواند هموسیستئین خون را کاهش داده و از اثرات مخرب آن جلوگیری نماید.هم چنین کمبود ویتامین B12 در افراد مسن بیشتر دیده می شود.
بین سطح هموسیستئین سرم و سطح فولات و B12 سرم و احتمال بروز سکته مغزی ارتباط معناداری دیده می شود
مشاهده شده است که استفاده از رژیم غذایی مدیترانه ایی که رژیمی سرشار از میوه و سبزیجات -روغن ماهی حاوی امگا ۳ و سرکه بالزامیک می باشد در طولانی مدت به کاهش بروز سکته های مغزی کمک می نماید.
مصرف الکل خطر سکته مغزی را در افراد الکلی در مقایسه با غیر الکلی ها چندین برابر افزایش می دهد
هر چه ما کمتر در طول روز فعالیت فیزیکی کمتری داشته باشیم بیشتر دچار اضافه وزن ناشی از آن می شویم .
و خطر بروز بیماری هایی مانند سکته مغزی را در خودمان بالا می بریم .ضمن اینکه اگر ما در کنار فعالیت فیزیکی ناکافی در طول روز عاداتی مثل سیگار کشیدن هم داشته باشیم شانس بروز سکته مغزی را چند برابر خواهیم کرد.
از طرفی نوع تغذیه بعد از ابتلا به سکته نیز با بازتوانی بیماران موثر است.نقش تغذیه در پیشگیری از سکته مغزی به عنوان یک عامل غیر قابل اجتناب و مهمترین عامل محیطی از سال های ابتدایی زندگی زندگی انسان را متاثر ساخته است.
نقش تغذیه در پیشگیری از سکته مغزی و بیماری های دیگر به همراه عوامل مستعد کننده دیگر بیماری هایی که فرد در آینده به آنها دچار خواهد شد را مشخص می کند.
منبع:مجله دنیای تغذیه -شماره ۱۸۳ دی ماه ۱۳۹۶
